In 2022 is het integraal beleidskader ‘Zelf’, ‘Samen’ en ‘Organiseren’ vastgesteld. Daarmee wordt richting gegeven aan het sociaal domein met de trends, ontwikkelingen en het toekomstperspectief van toen. Na ruim drie jaar zijn er logischerwijs zaken ingericht en gerealiseerd en zijn bepaalde opgaven en speerpunten, zoals benoemd in het beleid, minder actueel. Daarom is 2026 het jaar waarin het integraal beleid geactualiseerd wordt en de nieuwe ontwikkelingen, wetswijzigingen en lokale signalen een plek krijgen. Dit is hard nodig om de juiste keuzes te maken voor de komende vier jaar en ons bezig te houden met de zaken die er toe doen. Als gemeente blijven we staan voor een sociaal betrokken, veilig en gezond Edam-Volendam waarin iedereen zichzelf kan redden met hulp van elkaar. We blijven sturen op de zelf- en samenredzaamheid van onze inwoners en zorgen voor een passend vangnet met maatwerkvoorzieningen voor inwoners die het niet zelf of samen kunnen. In ons werk zetten we nu nog vijf opgaven centraal. De begroting is ingericht volgens het geldende integraal beleid, wat betekent dat de programmadoelstelling in elk programma is uitgewerkt onder de kop Speerpunten. Deze opgaven wijzigen mogelijk in de herijking van het integraal beleid.
Waar we in ieder geval het komende jaar mee aan de slag gaan zijn onderstaande onderwerpen. De overige zaken zijn in de verschillende speerpunten terug te vinden.
Versterken van de sociale basis en preventie
De sociale basis wordt breed versterkt door het ondersteunen van welzijnswerk, talentontwikkeling, alcohol- en drugsontmoediging en het stimuleren van positieve gezondheid. Preventieve programma’s zoals LEF blijven actief om middelengebruik onder jongeren tegen te gaan en we blijven, ondanks een bezuiniging van 33% van het budget, inzetten op talentontwikkeling. Mantelzorgers krijgen extra ondersteuning en er wordt gewerkt aan het doorbreken van taboes rond eenzaamheid en andere maatschappelijke thema’s. Laaggeletterdheid en basisvaardigheden krijgen aandacht om zelfredzaamheid te vergroten. Vroegsignalering vindt plaats binnen onderwijs en het sociaal domein, met als doel problemen vroeg te herkennen en aan te pakken.
Toegankelijkheid en herinrichting van zorg- en welzijnsaanbod
De toegang tot zorg en ondersteuning wordt heringericht per 2026, mede door een noodzakelijke bezuiniging van circa 25% op de toegang. Dit betekent een vereenvoudiging van procedures en een vermindering van regeldruk, met als doel het bieden van een laagdrempelig, passend en efficiënt aanbod. Digitale en fysieke drempels worden verlaagd, wachttijden teruggedrongen en informatievoorziening verbeterd. Deze herinrichting richt zich op het versterken van eigen kracht van inwoners, samenwerking met huisartsen, onderwijs en maatschappelijke partners en het zorgvuldig afschalen van specialistische hulp.
Bestaanszekerheid: aanpak van armoede, schulden en energiearmoede
De stijgende kosten van levensonderhoud, energiearmoede en schuldenproblematiek vragen om een integrale aanpak. Dit omvat schuldpreventie, vroegsignalering in samenwerking met woningcorporaties, energiemaatschappijen en zorgverzekeraars, en het bieden van laagdrempelige ondersteuning via bijvoorbeeld bijzondere bijstand en voedselbanken. De betaalbaarheid van wonen, zorg en veiligheid staat centraal in het waarborgen van bestaanszekerheid. We zien de laatste jaren ook nieuwe doelgroepen opkomen die verschillende mate van ondersteuning nodig hebben op het gebied van bestaanszekerheid.
Datagedreven werken en informatiegestuurde beleidsontwikkeling
Er wordt geïnvesteerd in datagedreven werken binnen het sociaal domein. Dit start met het in kaart brengen van beschikbare data en het optimaliseren van de inzet ervan voor beleidsmonitoring en -bijsturing. Sinds 2023 ondersteunt een nieuw cliëntvolgsysteem deze integrale werkwijze. De ambitie is om vanaf begroting 2027 meer op actuele data te baseren, zodat beleidsbeslissingen sneller, gerichter en effectiever kunnen worden genomen. Dit omvat zowel budgettaire als opgavegerichte sturing.
In het onderdeel Financiën zijn de meerjarige budgetten per product weergegeven en gegroepeerd per Speerpunt. Het onderdeel Beleidsindicatoren geeft per programma een benchmark weer van een aantal gemeentelijke grootheden. Onder de kop "beleidsstukken" is een verwijzing opgenomen naar relevante verordeningen en beleidsstukken. Samenwerkingen met verbonden partijen, die bijdragen aan de realisatie van de programmadoelstellingen, zijn opgenomen onder de kop "verbonden partijen".